در این روزها پایتخت اوضاع خاصی از نظر ترافیکی پیدا می‌کند و روزهای شلوغی را پشت‌سر می‌گذارد بنابراین حتما باز هم به شهروندان تهرانی توصیه می‌شود برای کاهش ترافیک خاص مهر از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند.
در این میان مدیران حمل‌ونقلی پایتخت نیز به فکر تجیهز و بالا بردن ایمنی ناوگان حمل‌ونقل عمومی هستند و در اولین گام برای بالابردن ضریب ایمنی و البته کاهش آلودگی هوا، معاینه‌فنی خودروهایشان را در اولویت قرار داده‌اند.
این بهانه کافی بود که همشهری‌مسافر با حضور در یکی از مراکز معاینه‌فنی اتوبوس‌های شرکت‌واحد گزارشی ویژه از معاینه‌فنی اتوبوس تهیه کند. آیا تا به حال مرکز معاینه‌فنی خودروهای سنگین را از نزدیک دیده‌اید؟ البته ما هم تا به حال از نزدیک یک مرکز معاینه‌فنی اتوبوس را ندیده بودیم و همین موضوع باعث شد مسیری طولانی را تا بزرگراه امام‌رضا(ع) را طی کنیم که از مرکز شماره3 معاینه‌فنی اتوبوس‌ها گزارشی تهیه کنیم.
مرکز معاینه‌فنی خودروهای سنگین و اتوبوس‌ها تفاوت‌های بسیار زیادی با خودروهای سواری داشت. این موضوع را از تفاوت جثه اتوبوس و یک خودرو سواری می‌شد فهمید. مسئولان مرکز شماره3 معاینه‌فنی اتوبوس‌های شرکت‌واحد می‌گفتند روزانه 30اتوبوس را مورد معاینه قرار می‌دهند.
با توجه به این‌که در آستانه شروع ماه مهر و بازگشایی مدارس مراکز آموزش عالی قرار داریم و حساسیت خاصی که اوضاع ترافیکی پایتخت در این ایام خواهد داشت، این مراکز دستورالعمل ویژه‌ای دارند و با حساسیت بالایی کار را انجام می‌دهند.
به محض ورود به سوله‌ای که کاملا مکانیزه شده بود و اتوبوس‌ها در این محل مورد معاینه‌فنی قرار می‌گرفتند با یک اتوبوس همراه شدیم که حالا از شانس بد یا خوبش مدیر مرکز هم شخصا در محل معاینه حضور داشت و لحظه به لحظه همه چیز را برایمان شرح می‌داد، اما تهیه گزارش از جایی خیلی جذاب شد که بعد از عمری زیر یک اتوبوس را هم دیدیم و تصویرش را هم برای شما، چاپ کردیم.
مراحل معاینه‌فنی یک اتوبوس کلا 15دقیقه زمان می‌برد، ما هم تمام این مراحل را در 2صفحه برایتان آوردیم تا بگوییم این 15 دقیقه چه‌قدر اهمیت دارد چون یک اتوبوس سالم مستقیما در زندگی شهری یک شهروند، اوضاع ترافیکی و عدم آلودگی هوا آن هم در این روزها که پایتخت وارد فصلی شلوغ می‌شود، اهمیت زیادی خواهد داشت.
سیاست مدیران حمل‌ونقلی
اگر وسایل حمل‌ونقل عمومی مثل اتوبوس شرایط خوبی نداشته باشند و مثلا در خیابان‌ها دود زیادی از موتورشان خارج شود، حتما دیگر کسی به استفاده از آن‌ها تمایلی نشان نمی‌دهد. حالا که سیاست مدیران شهری مبنی بر تشویق شهروندان برای استفاده از این وسایل است حتما باید شرایطی فراهم شود که این‌ها از هر نظر بهترین باشند تا نظر مردم را جلب کنند، به همین دلیل در راستای سیاست‌های مدیران حمل‌ونقل شهری پایتخت، با هدف کاهش آلودگی هوا و ایمنی خودروهای حمل‌ونقل عمومی5مرکز معاینه‌فنی تعبیه شده که 2مرکز مربوط به اتوبوس‌ها و خودروهای سنگین بیرون‌شهری و 3ایستگاه نیز مربوط به اتوبوس‌ها و خودروهای سنگین داخل شهری می‌شود.
هر روز 30اتوبوس
معاینه‌فنی اتوبوس از لحظه‌ای که وارد سوله مکانیزه معاینه‌فنی می‌شود 15دقیقه طول می‌کشد. مسئولان مرکز معاینه‌فنی شماره3 اتوبوس‌های شرکت‌واحد در طول روز و به طور مفید 30دستگاه اتوبوس را مورد معاینه قرار می‌دهند. شرکت‌واحد هر روز 30اتوبوس را به این مرکز معرفی می‌کنند و براساس لیستی که روزانه در اختیار هر کدام از مراکز قرار می‌گیرد،
اتوبوس‌ها معاینه می‌شوند. یعنی 3مرکز معاینه‌فنی مخصوص اتوبوس‌ها در تهران روزانه 90دستگاه اتوبوس را معاینه می‌کنند، اما با توجه به تغییر فصل و هم‌چنین بازگشایی مدارس و مراکز آموزش عالی، معاینه اتوبوس‌ها در اولویت قرار گرفته و سرعت کار در طول روز بالاتر رفته و بیشتر از 30دستگاه در یک روز برچسب معاینه دریافت می‌کنند.
ظاهر اتوبوس مهم است
اولین مرحله تست فنی اتوبوس‌ها مربوط به ظاهر آن‌ها می‌شود که البته اهمیت بالایی دارد. ظاهر اتوبوس‌ها عبارتند از چراغ‌های جلو و عقب، نور بالا، برف‌پاکن‌ها، سالم بودن شیشه، تایرهای اتوبوس، چراغ‌های دنده‌عقب، چراغ ترمز و سالم بودن بدنه که تمام این موارد قبل از ورود اتوبوس به سوله مکانیزه معاینه‌فنی بررسی و در برگه‌های مخصوصی نوشته می‌شود.
اگر اتوبوسی این اشکالات را در ظاهرش داشته باشد، مورد معاینه قرار می‌گیرد ولی برچسب معاینه به راننده داده نمی‌شود تا بعد از مهلتی که برایش در نظر گرفته شده تمام ایرادات را برطرف و مجددا برای تست ظاهری به مرکز مراجعه و بعد از آن برچسب معاینه فنی دریافت کند.
تست لایت
دومین مرحله تست فنی اتوبوس‌ها تست لایت است! اتوبوس روی دستگاهی قرار می‌گیرد تا شدت و ضعف و میزان انحراف نور چراغ‌های جلو مورد بررسی قرار گیرد. تمام این موضوعات مرحله به مرحله امتحان می‌شوند و تمام اطلاعات اتوبوس در رایانه موردنظر ثبت می‌شود.
معاینه اتوبوس‌ها برخلاف معاینه خودروها سواری توسط یک مسئول انجام می‌شود و مسئول مربوطه تمام اطلاعات و آمار را در رایانه مخصوصی ثبت می‌کند و اگر در آخرین مرحله امتیازات به عدد موردنظر برسد برگه‌های مخصوص معاینه به همراه یک برچسب به راننده داده می‌شود که البته این برگه‌ها تنها 3ماه ارزش دارد و سپس باید اتوبوس مربوطه به مرکز معاینه‌فنی مراجعه کند.
ترمز روی محور 13تنی
حتما ترمز یکی از حساس‌ترین قسمت‌های وسایل نقلیه است. یکی از مراحل تست فنی اتوبوس‌ها تست ترمزهایشان است. اتوبوس روی محوری قرار می‌گیرد که این محور وزنی حدود 13تن را می‌تواند تحمل کند و کل وزن اتوبوس را تحمل می‌کند. سپس با سرعتی حدود 3کیلومتر در ساعت چرخ‌های اتوبوس را حرکت می‌دهند تا با ترمز‌های پی‌درپی بتواند میزان سلامت لنت‌ها، دیسک و صفحه را مورد بررسی قرار دهند.
اگر در مرحله اول ترمز‌های اتوبوس خوب کار نکند، این کار در 3مرحله انجام می‌شود و هر بار سرعت چرخاندن محور 13تنی بالاتر برده می‌شود. تمام اطلاعات مربوط به ترمز‌ها در رایانه ذخیره می‌شود و اگر نیازی به برطرف کردن عیب باشد خیلی زود اتوبوس به مرکز نت معرفی می‌شود تا این عیب برطرف شود.
این پایین چه خبر است؟
آخرین مرحله تست فنی اتوبوس‌ها مربوط به تست جلوبندی می‌شود. اتوبوس روی یک صفحه لغزان قرار داده می‌شود که این صفحه اتوبوس را خیلی خفیف در جهات مختلف می‌چرخاند که جلوبندی‌اش چک شود. تست این مرحله شامل میزان سلامت سیبک‌ها، مندل‌ها و طبق خودرو می‌شود.
میزان سلامتی سیبک‌ها، طبق و مندل به صورت درصدی در رایانه ثبت می‌شود. در کل باید به 85درصد میزان سلامت برسند که مورد تایید قرار بگیرند. در این مرحله حتی اتوبوس روی چال هم می‌رود و یک کارشناس مسایلی مانند روغن‌ریزی و جلوبندی را مورد بررسی ظاهری قرار می‌دهد که چیزی از قلم نیفتد. این آخرین مرحله از کار است که عقربه ساعت می‌گوید تنها 15دقیقه طول کشیده است.
آن‌هایی که تایید نمی‌شوند
اگر اتوبوسی که مورد معاینه قرار گرفته مورد تایید باشد که در انتهای کار برگه‌های معاینه و برچسب سلامت را دریافت می‌کند، اما همیشه حالت دیگری هم وجود دارد و ممکن است اتوبوسی بعد از پشت‌سر گذاشتن مراحل تست مورد قبول قرار نگرفته باشد. به اتوبوس‌هایی که مورد تایید قرار نگرفته باشند برگه‌هایی داده می‌شود تا خودشان را به مراکز نت و تعمیرگاه‌های شرکت‌واحد معرفی کنند.
اتوبوس‌هایی که در این مرکز مورد تایید قرار نمی‌گیرند به مرکز فنی اتوبوسرانی معرفی می‌شوند و اجازه فعالیت و جابه‌جایی در خطوط از آن‌ها گرفته می‌شود. ظاهرا تمام معایب در کمترین زمان ممکن برطرف می‌شود تا هر چه سریع‌تر بتوانند در خطوط فعالیت کنند.
این برچسب را بزنید به شیشه جلو
این اتوبوس تمام مراحل را پشت‌سر گذاشته و برگه‌های معاینه‌فنی را دریافت کرده است. فقط 2دقیقه زمان لازم برد تا این برگه‌ها برای اتوبوس موردنظر صادر شود و حالا این اتوبوس برای فعالیت در شهر مشکلی ندارد. همان‌طور که در تصویر می‌بینید این برگه‌ها باید در گوشه سمت راست پایین شیشه جلو اتوبوس چسابنده شود و برگه‌های قبلی معاینه نیز از روی شیشه برداشته شده‌باشد.
این اتوبوس که در جریان تهیه گزارش همشهری‌مسافر از مرکز شماره3 معاینه‌فنی همراهمان بود موفق شد برگه را دریافت کند و همان‌طور که برچسب معاینه‌فنی‌اش می‌گوید باید مجددا 3ماه دیگر به این مرکز مراجعه و مورد معاینه قرار بگیرد. البته در جریان این گزارش یک دستگاه اتوبوس هم موفق به دریافت برچسب نشد و به نزدیک‌ترین تعمیرگاه شرکت‌واحد معرفی شد.
برای ماه مهر
مدیر مرکز شماره3 معاینه‌فنی اتوبوسرانی با اشاره به این که همیشه سخت‌ترین معاینه‌های فنی در تغییر فصل انجام می‌شود، می‌گوید: «قطعا در تغییر هر فصل باید سختگیری‌های خاصی انجام شود. مثلا در شروع تابستان باید کولرها مورد بررسی قرار بگیرد و حالا هم باید بخاری اتوبوس‌ها را مورد بررسی دقیق قرار دهیم».
مهندس میرزاجانی که در تمام مراحل تست فنی خبرنگار و عکاس همشهری‌مسافر را همراهی کرده و تمام مراحل را توضیح می‌داد، درباره شروع فصل مهرماه و تاثیر آن بر معاینه‌فنی اتوبوس‌ها گفت: «جلساتی در مرکز برگزار شده و هم‌اکنون بر اساس لیستی که معاونت فنی شرکت‌واحد به مرکز شماره3 ارایه کرده، اتوبوس‌ها برای ماه مهر مورد بررسی دقیق قرار می‌گیرند تا در این ایام پرترافیک و شلوغ بهترین نوع سرویس‌دهی را داشته باشند».
آیا این سرعت واقعی است؟
در این مرحله مشخص می‌شود سرعتی که صفحه کیلومترشمار اتوبوس نشان می‌دهد چه‌اندازه واقعیت دارد! برای وسایل نقلیه عمومی چون با امنیت جانی شهروندان سروکار دارند، سرعت، اهمیت بالایی دارد و به این خاطر در هر دوره معاینه‌فنی، صفحه کیلومترشمار اتوبوس چک می‌شود.
دلیل آن هم حصول اطمینان از سرعت اتوبوس است. بعد از این مرحله اتوبوس باید روی صفحه‌ای قرار بگیرد که اصطلاحا به آن تست انحراف می‌گویند. اتوبوس خیلی سریع از این مانع عبور می‌کند تا میزان انحراف فرمان تست شود. مهندسان مرکز می‌گفتند این کار حتی 3یا 4بار انجام می‌شود تا از میزان انحراف فرمان اتوبوس مطمئن شوند. سپس اتوبوس وارد چاله‌ای می‌شود تا ترمز‌هایش هم مورد معاینه قرار بگیرند.
مراقب دود اگزوز باش
اتوبوسی را که در این تصویر می‌بیند مرحله اول یعنی تست ظاهری را پشت‌سر گذاشته و حالا باید اولین مرحله تست‌فنی را پشت‌سر بگذارد. اولین مرحله تست فنی از اگزوز اتوبوس شروع می‌شود. دود خروجی اتوبوس با این دستگاه در 3مرحله اندازه گیری می‌شود.
در اولین گام تمام دوده‌ای که در اگزوز قرار گرفته از لوله خارج می‌شود و بعد از آن در 2مرحله دیگر هم اگزوز تست می‌شود و اگر مانیتور مربوطه عدد موردنظر را نشان داد، اتوبوس می‌تواند وارد مرحله بعدی تست بشود. تست اگزوز و دودزایی اتوبوس یکی از مراحلی است که اهمیت بالایی دارد و مسئولان معاینه‌فنی به راحتی از آن عبور نمی‌کنند. دود اتوبوس باید روی عدد 2ونیم قرار بگیرد تا بتواند در این مرحله مورد قبول واقع شود.
مدارک ماشین را لطف کنید!
بعد از عبور از سه‌راه افسریه وارد بزرگراه امام‌رضا(ع) می‌شوید و بعد از طی کردن 2کیلومتر در لاین کندرو به خیابان شرکت‌واحد می‌رسید که مرکز معاینه‌فنی شماره3 اتوبوس‌ها در آن قرار دارد. این آدرسی بود که به همراه عکاس همشهری‌مسافر طی کردیم تا از این مرکز مکانیزه گزارشی تهیه کنیم.
انتظار زیادی برای رسیدن اولین اتوبوس جهت معاینه نکشیدیم چون خیلی زود اولین اتوبوس وارد سوله شد. اتوبوس‌ها بعد از ورود به سوله در ابتدا مدارک شناسایی خود را تحویل مسئولان مربوطه می‌دادند و برگه‌هایی که در مرکز موجود بود را پر می‌کردند. سپس اولین مرحله تست را پشت‌سر می‌گذاشتند. تا این جای کار معاینه‌فنی دقیقا شبیه معاینه خودروهای سواری بود، اما از این جای کار به بعد کار تا حدودی بسیار زیادی فرق کرد.
معاینه فصلی
مراحل معاینه‌فنی اتوبوس‌ها تا حدود زیادی با خودروهای شخصی و سواری فرق دارد. معاینه اتوبوس‌ها به صورت فصلی است و هر 3ماه یک بار انجام می‌شود. یعنی هر اتوبوس شرکت‌واحد در طول سال 4بار معاینه‌می‌شود، اما این روزها اوضاع تا حدودی به دلیل ورود ماه مهر متفاوت است.
مهرماه که می‌آید تهران اوضاع ترافیکی متفاوتی را در همان روزهای نخست بازگشایی مدارس و مراکز آموزشگاهی تجربه می‌کند و حالا فرض کنید وسایل نقلیه عمومی هم مشکلات فنی داشته باشند و آن وقت است که دیگر اوضاع به هم می‌ریزد، به همین دلیل مسئولان حمل‌ونقلی پایتخت تصمیم گرفتند که کمی زودتر تمامی اتوبوس‌ها را برای شروع فصل بازگشایی مدارس و هم‌چنین فصل سرما آماده کنند.
3مرکز معاینه برای اتوبوس‌ها
گفتیم 3مرکز مکانیزه معاینه‌فنی برای اتوبوس‌های داخل شهری در نظر گرفته شده تا این وسایل نقلیه به صورت دوره‌ای معاینه‌فنی شده و مشکلی برای شهر و شهروندان به وجود نیاورند. مراکزی که برای اتوبوس‌های برون‌شهری در نظر گرفته شده‌اند در خیابان خلیج‌فارس مستقر شده‌اند، اما 3مرکزی که برای اتوبوس‌های درون‌شهری در نظر گرفته شده است؛
یکی مرکز شماره3 است که در بزرگراه بسیج قرار گرفته و دیگری نیز در بزرگراه بعثت قرار دارد که به آن می‌گویند مرکز شماره4. مرکز شماره5 نیز به مرکز معاینه‌فنی جنت‌آباد معروف است. این 3مرکز مکانیزه کاملا به اتوبوس‌های شرکت‌واحد و خودروهای سنگین شهرداری پایتخت اختصاص دارد. گزارش این صفحه از مرکز شماره3 تهیه شده است.
همشهری مسافر
